Czy kupując jajka czytasz oznaczenia? Czy wiesz, co dokładnie oznaczają pierwsze cyfry w kodzie na skorupce? Upewnij się, jak przechowywać jajka i jak sprawdzić, czy jajo jest świeże. Lubisz gotowane jajka? Sprawdź, jak długo gotować je na miękko, a ile gotować jajko na twardo.

Oznaczenia jajek - jak je czytać?

Jajka sprzedawane w Unii Europejskiej podlegają tym samym standardom oznaczania przez producentów. Kolejne numery na pieczątce, którą musi posiadać każde jajko sprzedawane w sklepie, oznaczają sposób chowu kur oraz dane producenta. Do określenia, w jakich warunkach hodowane były nioski, służy pierwsza cyfra:

  • jajka 0 - tzw. zerówki, czyli jajka z chowu ekologicznego - oznacza to, że znoszące je kury żyją w tradycyjnym gospodarstwie, gdzie nie stosuje się antybiotyków ani leków wspomagających produkcję jaj. Dodatkowo, karma podawana kurom pochodzi z ekologicznych upraw.

  • jajka 1 - z wolnego wybiegu - w tym przypadku również kury żyją w dobrych warunkach, swobodnie poruszają się. Ich jedzenie nie musi jednak pochodzić z upraw ekologicznych.

  • jajka 2 - chów ściółkowy - swoboda kur jest ograniczona. Mogą poruszać się po obiekcie, w którym żyją, ale nie są wypuszczane na zewnątrz. Ich dieta to specjalna karma dla kur niosek.

  • jajka 3, tzw. trójki - chów klatkowy, czyli kura całe życie spędza w klatce, która uniemożliwia jej swobodne poruszanie się, przez co jej życie sprowadza się do wysiadywania jaj. Tego typu hodowle budzą najwięcej emocji. Zwierzęta otrzymują specjalne karmy.

Najbardziej humanitarne wydaje się być wybieranie jajek oznaczonych numerami 0 czy 1. Nie zawsze musi to jednak być równoznaczne z ich jakością. Właściwie nie da się arbitralnie stwierdzić, które jaja będą dla nas najzdrowsze. 

Kury z chowu ściółkowego i klatkowego karmione są określonym i kontrolowanym rodzajem pożywienia, co zubaża ich dietę, jednocześnie jednak zdarza się, że kury żyjące na wolności na terenach bardziej zanieczyszczonych wraz z pożywieniem zjadają więcej metali ciężkich, które przedostają się do jaj.

Izolacja w chowie ściółkowym czy klatkowym zmniejsza ryzyko chorób, jak ptasia grypa, ale jednocześnie życie w małej klatce, bez możliwości swobodnego poruszania się, jest dla zwierząt stresujące, co może przełożyć się na jakość jaj.

Wielkość jajek

Również rozmiar jajek podlega przepisom. Tu, zależnie od wagi, stosuje się oznaczenia, które znamy ze sklepów odzieżowych:

  • S to najmniejsze jajka, o wadze nieprzekraczającej 53 g.

  • M określa jajka średnie, ważące od 53 do 63 g.

  • L to duże jajka, ważące 63-73 g.

  • XL - prawdziwe kolosy, których waga przekracza 73 g.

Co ciekawe, żółtka w jajach S i XL nie różnią się od siebie szczególnie wielkością. Różnice dotyczą przede wszystkim białka. Dlatego jeśli w planach mamy takie wypieki jak bezy, warto wybrać większe jajka. A jeśli zależy nam głównie na żółtku na kogel-mogel, spokojnie można sięgnąć po mniejsze. 

Pozostałe numery w kodzie na jajku

Dalszy ciąg znaków w razie podejrzeń np. o zatrucie salmonellą pozwoli dotrzeć bezpośrednio do fermy, na której jajko zostało zniesione. Kolejne znaki określają województwo, powiat, zakres działalności oraz kod firmy, który jednoznacznie identyfikuje producenta.

Jak sprawdzić świeżość jajka?

Tzw. zbuk, czyli zepsute jajko, ma bardzo odstręczający wygląd i zapach. Aby oszczędzić sobie nieprzyjemności, oprócz zwracania uwagi na sposób przechowywania czy datę ważności, można wykonać prosty test. 

Świeżość jajka sprawdzimy, wkładając je do szklanki z wodą. Z każdym dniem w jajku wytwarzają się gazy, które powodują, że unosi się ono wyżej w wodzie. Najświeższe więc będzie jajko, które dotyka dna szklanki. Jeśli jajko wypływa na powierzchnię, nie powinniśmy go jeść.

Jajka, które nie są pierwszej świeżości, ale nadal nadają się do jedzenia, rozpoznamy również po białku, gdy rozbijemy skorupkę. Świeże mają je gęste, natomiast im jajko starsze, tylko białko jest bardziej wodniste. Takie jajko można zjeść po obróbce termicznej, ale nie będzie nadawało się do ciasta, gdzie składniki muszą być bardzo świeże. 

Jak przechowywać jajka?

Choć jajka nie zepsują się od razu w temperaturze pokojowej, to trzymanie ich w chłodzie opóźni ten proces nawet czterokrotnie. Jajka najlepiej więc przechowywać w lodówce lub w spiżarni, gdzie temperatura nie przekracza 12-15 stopni Celsjusza. Najdłużej będziemy cieszyć się świeżymi jajkami, gdy ułożymy je szerszym końcem w górę.

A jeśli w lodówce, to gdzie je włożyć? Specjalny pojemnik w drzwiczkach sprawdzi się wyłącznie, gdy jest zamykany. Skorupka jajka bardzo łatwo chłonie zapachy i jeśli zostawimy je luzem, smak może być nieprzyjemny. Dodatkowo, bakterie znajdujące się na skorupce mogą niepotrzebnie przedostać się na inne produkty. Lepszym rozwiązaniem jest pozostawienie jajek w kartonowym pudełku.

Co zrobić z nadmiarem białek lub żółtek?

Zdarza się, że do potrawy, najczęściej wypieków, potrzebujemy tylko białek lub żółtek, a drugiej części jajka nie chcemy wykorzystać od razu. Nie musimy, ponieważ żółtka można przechowywać w lodówce do trzech dni - wystarczy dodać kilka kropel wody i zamknąć je w słoiczku. W zamrażalniku możemy je trzymać do 4 tygodni, ale po wyjęciu nie można ich jeść na surowo.

Białka z kolei po przełożeniu do słoiczka spokojnie wytrzymają w lodówce nawet 4-6 tygodni. W zamrażalniku natomiast możemy je przechowywać aż do pół roku.

Jak długo gotować jajka? Prosty przepis

Nie istnieje złota zasada dotycząca czasu gotowania, aby uzyskać zawsze taki sam efekt. Wynika to z wagi jajek - pomiędzy małym i dużym jajkiem może być 20 g różnicy lub nawet więcej, dlatego im większe jajko, tym trochę więcej czasu potrzebuje. 

W idealnym świecie przed gotowaniem powinno się wyjąć jajka z lodówki i ogrzać do temperatury pokojowej, co trwa ok. 20 minut. Mało kto może sobie jednak na to pozwolić, robiąc śniadanie. Jeśli nie mamy czasu, jajko zalewamy zimną wodą i gotujemy. 

Ile gotować jajka na miękko?

Gotowanie jajek liczymy od momentu, gdy woda zacznie wrzeć. Najlepiej nastawić wtedy zegarek, bo łatwo przegapić moment, gdy jajko na miękko stanie się zbyt ścięte. Zależnie od wielkości jaj, twardawe białko i płynne żółtko uzyskamy, gotując jajko od 2 do 3 minut. 

Ile gotować jajka na twardo?

Po 4-6 minutach gotowania jajko będzie półtwarde, tzn. białko będzie zupełnie ścięte, natomiast żółtko jeszcze w środku może być delikatnie płynne. Jeśli z kolei chcemy uzyskać jajka zupełnie na twardo, np. by zrobić jaja faszerowane, gotujemy je przez 8-10 minut.

Bez względu na to, czy chcemy ugotować jajka na miękko, czy na twardo, po zakończeniu gotowania należy przelać je zimną wodą. To spowoduje, że proces gotowania zatrzyma się i jajko na miękko nie będzie się bardziej ścinać, natomiast jajko na twardo nie nabierze przebarwień.

Ile jajek można jeść?

Przez lata twierdzono, że nadmierne spożycie jajek jest niewskazane, ponieważ ma wpływ na wysoki poziom cholesterolu we krwi. Przeprowadzono wiele badań, ale żadne z nich nie udowodniło, że jajka w normalnych ilościach są szkodliwe. Ile w takim razie można zjeść jaj? Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by zdrowy dorosły człowiek tygodniowo ograniczył się do 10 sztuk.