Mąka orkiszowa po wiekach zapomnienia znowu wraca na europejskie stoły. Wypieki z pszenicy orkisz są zdrowsze niż ich odpowiedniki produkowane ze zwykłej mąki, a same uprawy są ekologiczne. Sprawdź, jakie właściwości ma orkisz i do czego się nadaje. 

Z czego robi się mąkę orkiszową?

Mąka orkiszowa powstaje z pszenicy orkisz, zboża potocznie nazywanego orkiszem lub szpelcem. Rośliny są w stanie zaadaptować się niemal do każdych warunków, choć obfitość plonu jest w dużym stopniu uzależniona od klasy gleby, na której rośnie i od rodzaju nawozu. Orkisz osiąga od 50 do 150 cm wyskości.

Według archeologów orkisz mógł być zbożem uprawianym w Europie już 4,5 tys. lat temu. Szczyt popularności pszenicy orkisz przypada na średniowiecze. Z czasem uprawa rośliny znacznie zmalała na korzyść innych, bardziej wydajnych zbóż. 

Od niedawna orkisz powoli znowu zyskuje uznanie. Cieszy się popularnością szczególnie w Szwajcarii i w południowo-zachodnich Niemczech, a także w Kanadzie i USA. Do jej uprawy nie jest konieczne stosowanie pestycydów, dzięki czemu orkisz należy do upraw ekologicznych. 

Wartości odżywcze mąki orkiszowej

Porównanie wartości odżywczych pszenicy orkisz ze zwykła pszenicą wypada lepiej na korzyść tej pierwszej. Orkisz zawiera więcej białka, cynku, miedzi oraz witamin. A do tego jest bogatym źródłem błonnika pokarmowego. Posiada jednak mniej aminokwasów. 

Wartość odżywcza w 100 g pszenicy orkisz:

  • 338 kcal

  • białka: 14,57 g

  • węglowodany: 70,19 g

  • tłuszcze: 2,43 g

  • witaminy (m.in.): B3 (6,84 mg), E (0,79 mg), B1 (0,36 mg), B6 (0,23 mg), B2 (0,11 mg)

  • mikro- i makroelementy (m.in.): fosfor (401 mg), potas (388 mg), magnez (136 mg), wapń (27 mg) 

Wprowadzenie do diety wyrobów z mąki orkiszowej pomaga zmniejszyć poziom cholesterolu i obniżyć ciśnienie tętnicze, reguluje pracę układu pokarmowego. Jednak orkiszu wystrzegać się muszą osoby chore na celiakię. Choć znajdujący się w nim gluten jest lepiej przyswajalny niż w zwykłej pszenicy, to jest go znacznie więcej.

Do czego nadaje się mąka orkisz?

W Polsce dostępne są trzy typy mąk orkiszowych, różniące się stopniem zmielenia, a co za tym idzie - zastosowaniem. Są to:

  • mąka orkiszowa typ 630 (jasna) - nadaje się do pieczenia ciast i jasnego pieczywa,

  • mąka orkiszowa typ 1100 (chlebowa) - najlepsza do pieczenia klasycznych chlebów,

  • mąka orkiszowa typ 2000 (razowa) - produkuje się z niej pieczywo o wysokiej zawartości błonnika.

Przy wypieku pieczywa orkisz najlepiej sprawdza się jako dodatek do zwykłej mąki pszennej. Taka mieszanka daje chleb o większej objętości, zachowujący dłużej świeżość. Jeśli użyjemy samego orkiszu, chleb będzie mniejszy, o gorszej strukturze. Za to mamy niemal gwarancję, że nie powstanie zakalec.

Ponieważ stosowana samodzielnie mąka orkiszowa nie zwiększa znacznie objętości ciasta podczas pieczenia, sprawdzi się jako zdrowsza wersja mąki na spody do pizzy czy tarty. Orkisz stosuje się także do wypieku ciasteczek, zagęszczania zup i sosów.