Rodzaje cukrów i syropy różnią się od siebie nie tylko pochodzeniem, ale także składem. Który cukier jest najzdrowszy? Czym zastąpić biały cukier w wypiekach, by miały więcej wartości odżywczych? Po które zamienniki warto sięgnąć?

Rodzaje cukrów do słodzenia

Cukier zazwyczaj kupujemy sypki, choć w sprzedaży są również cukry w kostkach czy uformowane w inne kształty. To jednak nie forma jest tu istotna, ale skład cukru. Najpopularniejsze, klasyczne cukry dostępne w Polsce produkowane są z buraków, na drugim miejscu znajdziemy cukry trzcinowe.

Jednak na fali zdrowego odżywiania i zwiększania świadomości dietetycznej od lat coraz większą popularność zdobywają zamienniki produkowane z innych roślin, będące wytworem owadów lub laboratorium. Najpopularniejszy cukier z buraków i cukier trzcinowy zawierają pomiędzy 370 a 410 kcal na 100 g. Łyżeczka cukru - od 18,5 do 20,5 kcal.

Popularne cukry spożywcze

  • cukier biały buraczany - najpopularniejszy w polskich domach, biały rafinowany cukier z buraków cukrowych. Sacharoza w najczystszej postaci, w połowie składa się z fruktozy, w połowie - z glukozy.

  • cukier brązowy buraczany - pierwotna wersja cukru białego, posiadająca melasę odpowiedzialną za kolor. Kaloryczność i wartość dla organizmu obu cukrów jest podobna. 

  • cukier biały trzcinowy - znacznie drobniejszy od tego z buraków, uzyskuje się go z soku wyciskanego z trzciny cukrowej, a następnie rafinuje. 

  • cukier brązowy trzcinowy - cukier nierafinowany, zawierający melasę. W smaku jest nieco mniej słodki od białego trzcinowego, ale kaloryczność ma zbliżoną.

  • cukier palmowy - powstaje z palm daktylowych lub kokosowych. Kalorycznością zbliżony jest do cukrów buraczanych.

Zamienniki cukru

Niemal w każdej szerokości geograficznej ludzie próbują uzyskać cukier z tego, co daje im natura. Niektóre produkty są znacznie bardziej wartościowe i mniej kaloryczne niż rządzący u nas cukier buraczany. Zobacz, czym można go zastąpić.

  • syrop z agawy - wytwarza się go z korzenia agawy. W 70-90 proc. składa się z fruktozy, poziom wartości odżywczych ma raczej śladowy. 

  • syrop klonowy - powstaje z soku klonowego. Sacharoza stanowi 65 proc. jego składu, pozostała część to w większości woda. W 100 g ma ok. 260 kcal, jednocześnie będąc świetnym źródłem magnezu, żelaza, wapnia, manganu, potasu.

  • syrop ze słodu jęczmiennego - produkuje się go z ziaren jęczmienia - jasny z naturalnych, ciemny z prażonych. Popularny szczególnie do wypieku pierników, ciastek czy chleba. Bogaty w witaminy z grupy B, witaminę PP, sód, potas, wapń, fosfor. 4 proc. syropu stanowi białko, jest mniej kaloryczny od cukru (310 kcal na 100 g). Jasny syrop zalecany jest na pobudzenie laktacji. 

  • syrop ryżowy - produkuje się go poprzez fermentację z pełnych ziaren ryżu. Ryż wraz z wodą stanowi 80 proc. syropu, który konsystencją przypomina miód. Smak ma słodki i delikatny. Łatwo się przyswaja, a do tego jest mniej kaloryczny od cukru (300 kcal na 100 g w czystym produkcie; niektórzy producenci dodają słód jęczmienny, co podnosi jego kaloryczność). Jednocześnie zawiera sporo wartości odżywczych - witaminy z grupy B, wapń, magnez, cynk. Zalecany w dietach niskokalorycznych jako zamiennik cukru. 

  • syrop glukozowy - produkowany z kukurydzy, ziemniaków lub ryżu. Nie zaleca się spożywania go ze względu na bardzo wysoki indeks glikemiczny i brak wartości odżywczych, jednak syrop glukozowy jest obecny w wielu przetworzonych produktach.

  • melasa - powstaje w wyniku rafinowania cukru buraczanego lub trzcinowego. Melasa z buraków zawiera 50 proc. sacharozy, natomiast trzcinowa ok. 40 proc. 

  • stewia - roślina z Ameryki Południowej, z której wykorzystuje się liście. W sprzedaży dostępne są suszone w całości lub sproszkowane. 

  • miód - najbardziej naturalny słodzik w naszej szerokości geograficznej, nie wymaga przetwarzania. Jest mniej kaloryczny od cukru (ok. 300 kcal na 100 g, zależnie od rodzaju). Każdy rodzaj miodu ma nieco inne właściwości, smak i konsystencję. W wysokich temperaturach traci właściwości zdrowotne, dlatego lepiej sprawdza się do polewania deserów.

  • ksylitol - uzyskuje się go z kory brzozy. Jest nie tylko mniej kaloryczny niż cukier (240 kcal na 100 g), ale może służyć również jako prebiotyk.

Który cukier jest najzdrowszy?

Ten, którego nie dodajemy do potraw czy napojów. W sytuacji idealnej powinny nam wystarczyć cukry naturalnie występujące w owocach czy innych produktach. Jednak słodki smak uzależnia, dlatego w kuchniach na całym świecie znajdziemy różne rodzaje cukrów i syropów pochodzących z lokalnych produktów. 

Jeśli musimy używać cukru, zdecydowanie warto w pierwszej kolejności sięgać po te naturalne, jak miód czy syrop klonowy, które nie są przetworzone, a jednocześnie zawierają witaminy i minerały. Jeśli natomiast chcemy pilnować kaloryczności posiłków, najlepszym wyborem będzie ksylitol. Trzeba jednak pamiętać, że każdy z tych produktów nieco inaczej smakuje, a więc i smak przygotowywanej potrawy może się zauważalnie zmienić. Często na lepsze.