Co to są garbniki?

Garbniki to jedna z grup związków należących do polifenoli. Występują w roślinach, w tym również w herbacie. To właśnie one nadają jej charakterystyczny, cierpki smak, najlepiej wyczuwalny w czarnych i zielonych herbatach. To one posiadają najwięcej garbników, które uwalniają się przy dłuższym parzeniu. I to właśnie garbniki odpowiedzialne są za osłabienie działania teiny, czyli zmniejszenie pobudzającego działania, gdy herbata zaparzana jest powyżej 3 minut.

Jak działają garbniki?

Garbniki roślinne, inaczej zwane taninami, mają za zadanie chronić rośliny przed niekorzystnym działaniem środowiska oraz przed bakteriami czy grzybami. Wiele zwierząt odstrasza cierpki smak, który rośliny zawdzięczają właśnie garbnikom. Dzieje się tak na przykład w przypadku owoców - dopóki są niedojrzałe, a więc nie mają gotowych do wykiełkowania nasion, są gorzkie. Dopiero z czasem, gdy owoc dojrzewa i będzie w stanie się rozmnożyć, poziom garbników zmniejsza się, dzięki czemu roślina staje się atrakcyjna smakowo dla zwierząt.

Przez tysiąclecia ludzie używali garbników, np. pochodzących z kory dębu, wierzby czy brzozy do garbowania skór, czyli zapobiegania procesom gnilnym i przygotowaniu do produkcji odzieży. Wygarbowana skóra była oczyszczona, zmiękczona i zyskiwała częściową wodoodporność. Same techniki garbowania różniły się od siebie zależnie od miejsca i okresu.

Garbniki a zdrowie

Zdolność garbników do łączenia się z białkami i tworzenia w ten sposób specyficznej powłoki na powierzchni skóry lub błon śluzowych sprawia, że doskonale sprawdzają się w leczeniu drobniejszych ran. Powłoka ta niczym plaster zabezpiecza rany przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych czy przed infekcjami oraz przyspiesza proces gojenia. Do tego dochodzi ściągające działanie, które pomaga uporać się z obrzękami.

Garbniki wykorzystywane są również w leczeniu biegunek. Wiązanie się z białkami błon śluzowych przewodu pokarmowego sprawia, że mniej wody przenika do jelit, a co za tym idzie - treść jelitowa jest bardziej zwarta.

W kosmetyce bardzo chętnie wykorzystuje się garbniki nie tylko z powodu właściwości ściągających, ale również dzięki temu, że pomagają one w usuwaniu wolnych rodników z organizmu, które z kolei przyspieszają procesy starzenia się tkanek, w tym skóry.

Wiele badań potwierdza również zdolność garbników do zapobiegania rozwojowi komórek rakowych. Naukowcy nie mają jednak stuprocentowej odpowiedzi na pytanie, jak i dlaczego tak się dzieje, dlatego badania nadal trwają.