Plantacje herbaty w Indonezji zostały założone kilka wieków temu przez Holendrów. Uprawa krzewów ma się dzisiaj bardzo dobrze, stanowi ok. 17 proc. krajowego rolnictwa. Sprawdź, w których rejonach Indonezji produkuje się herbatę i w jaki sposób podaje się tu napar.

Historia herbaty w Indonezji

Początki herbaty w Indonezji sięgają 1684 roku. Według historycznych źródeł, to wtedy Niemiec Andreas Cleyer przywiózł do Indonezji nasiona herbaty z Japonii. Początkowo roślinę uprawiano tylko w Dżakarcie, stolicy kraju, i to w zupełnie innym celu, niż dziś - krzewy służyły za dekorację. Wiadomo, że w XVII wieku eksperymentowano z chińskimi odmianami, jednak ostatecznie najlepiej przyjęły się herbaty assamskie, które lepiej odnajdują się w gorącym i wilgotnym klimacie Indonezji.

Kolejne zapiski pochodzą z 1827 roku. Wtedy Jacobus Isidorus miał przeprowadzić eksperyment z plantacją herbaty na ogromną skalę. Indonezja pod rządami Holendrów miała stać się kolejnym Azjatyckim krajem produkującym wysoko cenioną w Europie herbatę, dlatego wprowadzono przepisy nakazujące uprawę rośliny. I tak w 1835 roku pojawia się pierwsza wzmianka o regularnych plantacjach w Indonezji. Pod koniec XIX wieku produkcja herbaty w wyspiarskim kraju działa już pełną parą. 

Ile Indonezja produkuje herbaty?

Choć od lat 60. XX wieku Indonezja nie spadła poza pierwszą dziesiątkę krajów produkujących herbatę, to do pierwszych Indii, Chin czy Sri Lanki sporo jej brakuje. Niemniej gdy w 1961 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) po raz pierwszy zebrała statystyki dotyczące upraw na świecie, Indonezja z wynikiem ponad 77 tys. ton rocznie zajmowała 5. miejsce. Pod koniec dekady było podobnie. 

W latach. 70. produkcja herbaty w Indonezji zaczęła powoli rosnąć, przynosząc jej w 1979 roku ponad 97. tys. ton, ale jednocześnie było to znacznie mniej niż produkowały Związek Radziecki, Turcja, Kenja i Japonia, w związku z czym Indonezja zajęła dopiero 8. miejsce w światowym rankingu producentów herbaty. Dekadę później kraj odzyskał 5. pozycję, produkując już 141 tys. ton herbaty.

W kolejnych latach, aż do 2019 roku, skąd pochodzą najnowsze dane FAO, Indonezja zajmowała zazwyczaj siódmą pozycję. Jednocześnie roczne zbiory niewiele się zmieniły. Choć nieco wzrosły na przełomie wieków (ok. 160 tys. ton rocznie), to w 2019 roku było to mniej niż w 1989 roku - zaledwie 137,8 tys. ton. Spadek wynika ze zmiany przeznaczenia pól uprawnych - w ostatnich latach bardziej dochodowe okazuje się produkowanie oleju palmowego czy niektórych warzyw.

Wraz z upływem lat, zmieniała się również wydajność indonezyjskich plantacji. Początkowo z każdego hektara pola uzyskiwano 720 kg suszu. Najbardziej efektywne uprawy prowadzono na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, gdy z każdego hektara uzyskiwano średnio dwa razy tyle - 1,57 tony. Obecnie wskaźnik ten jest nieco niższy i wynosi 1,26 tony z hektara upraw w 2019 roku.

Gdzie uprawia się herbatę w Indonezji?

Indonezja jest państwem wyspiarskim o zróżnicowanych warunkach naturalnych. Podczas gdy w jednych rejonach pola herbaciane zajmują ogromne powierzchnie, jest wiele wysp, gdzie krzewów herbacianych nie sadzi się w ogóle. Największa część upraw, ok. 70 proc., jest na Jawie. Pozostała część pól znajduje się głównie na Jawie Środkowej i Północnej Sumatrze.

To przede wszystkim górzyste tereny, na Jawie także wulkany, w tym - nadal aktywne. Wulkaniczna gleba, podobnie jak górskie tereny, bogata jest w mikroelementy niezbędne do wzrostu roślin. Plantacje znajdują się na poziomie 2500-5000 m n.p.m. Herbatę zbiera się przez cały rok, choć najwyżej cenione są zbiory od lipca do września. 

Około połowa wyprodukowanej herbaty wykorzystywana jest lokalnie, reszta trafia na eksport, głównie do Rosji, Wielkiej Brytanii i Pakistanu. W świat wysyłane są przede wszystkim zbiory z państwowych plantacji i dużych prywatnych zakładów - często są to herbaty premium. Większość herbaty przeznaczonej na lokalny rynek pochodzi z mniejszych, rodzinnych plantacji. Drobni rolnicy zazwyczaj stosują starsze rozwiązania technologiczne, brakuje im wiedzy i środków, by ich produkcja była bardziej efektywna. 

Czarna herbata najpopularniejsza

Większość krajowej produkcji to herbata czarna, na drugim miejscu znajduje się zielona. Pozostałe stanowią śladowy odsetek. Co charakterystyczne, liście z indonezyjskich plantacji zawierają więcej katechin, czyli naturalnych przeciwutleniaczy, niż inne herbaty produkowane na świecie. 

Wśród czarnych herbat najwyżej cenione są te pochodzące z plantacji Cibuna, Santosa, Taloon i Malabar oraz z posiadłości Bah Butong, Gunong Rosa i Gunong Dempo na Sumatrze. 

Jak podaje się herbatę?

Na 17 tysiącach wsyp, które wchodzą w skład Indonezji, nie wykształciła się jedna wspólna tradycja picia herbaty. Tak, jak mieszkańcy władają różnymi językami, mają odrębne kultury i tradycje, tak w każdym zakątku kraju można spotkać zupełnie inne zwyczaje związane z piciem naparu. 

W niektórych rejonach liście czarnej herbaty gotuje się w garnku razem z liśćmi jaśminu lub laską wanilii i cukrem. W innych z kolei spotkać można herbatę podawaną z mlekiem, cytryną, imbirem, trawą cytrynową, a nawet z surowym jajkiem. W najgorętszych regionach herbatę podaje się przede wszystkim mrożoną.