Odwiedziliśmy już Brazylię, przyjrzeliśmy się bliżej produkcji kawy w Kolumbii, aż wreszcie dotarliśmy do Peru. To bardzo zróżnicowany kraj pod względem przyrodniczym (od amazońskiej dżungli przez złote plaże po pasma górskie Andów), ale także pod względem kawy i jej profili smakowych.

Republika Peru leży z zachodniej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Spokojnym. To trzecie co do wielkości państwo kontynentu po Brazylii i Argentynie, a jego stolicą jest Lima.

Według jednej z teorii nazwa Peru pochodzi od lokalnego słowa „biru”, czyli „rzeka”. Inna teoria z kolei mówi o indiańskim wodzu Beru, który został zapytany przez hiszpańskich odkrywców o nazwę kraju, ale ich nie zrozumiał i podał swoje własne imię. 

To ten właśnie kraj od lat utrzymuje się w pierwszej dziesiątce producentów kawy na świecie. Jest też trzecim co do wielkości eksporter w Ameryce Południowej.

Trochę historii 

Kawa dotarła do Peru w XVIII wieku. Początkowo zmienny klimat, brak dobrego transportu i nieco prymitywna gospodarka rolna utrudniały rozkwit tej dziedziny rolnictwa. 

W wydaniu „Journal of the Society of Arts” z 1895 roku można było przeczytać, że Peru znane jest z produkcji kawy już od wielu lat. Jednak kawa na wybrzeżu uprawiana była głównie do konsumpcji krajowej, a eksport rozwinął się dopiero później.

Przeciętne gospodarstwa są dość małe, liczą dwa lub trzy hektary.  Owoce zbierane są przede wszystkim ręcznie, przetwarzane i suszone na słońcu. Aby sprzedać swoje plony, wielu z tych rolników wędruje pieszo lub korzysta z pomocy mułów w transporcie do najbliższego miasta, gdzie znajduje się targ. Brak konkurencji zmusza do obniżenia cen kawy.

W ostatnich latach sytuacja się zmieniła, zwłaszcza gdy rolnicy przekonali się, że kawa organiczna może być droższa. To doprowadziło do powstania większej liczby gospodarstw ekologicznych i większej liczby sieci sprawiedliwego handlu (fair trade), powiązanych z peruwiańskimi spółdzielniami drobnych właścicieli. 

Dziś kawa odgrywa ważną rolę w gospodarce Peru. Zapewnia dochód około 223 000 peruwiańskim rodzinom, a w 2017 roku eksport kawy był drugim co do wielkości eksportem w kraju pod względem wartości. Oprócz tego, Peru jest znane jako jeden z głównych producentów kawy organicznej na świecie.

Regiony kawowe w Peru

Niektórzy wyróżniają 10, inni aż 11 regionów kawowych w Peru. Zacznijmy od tego, że samo Peru można podzielić na 3 krainy geograficzne: Costa (wybrzeże), Sierra (góry) oraz Selva (dżungla). 

Na północy kraju możemy opisać regiony:

  • Piura znajduje się nad samym wybrzeżem Oceanu Spokojnego, a plony stąd zazwyczaj nie są wysokie. Rolnictwo koncentruje się głównie w prowincji Huancabamba, leżącej na wysokości  900 -2 000 m n.p.m. W tym rejonie uprawiane są odmiany Caturra, Catimor i Typica o zrównoważonej kwasowości i nutach czekolady, karmelu oraz orzechów. 
  • Cajamarca leży obok Piury, a największe prowincje zajmujące się uprawą kawy w tym rejonie to Jaén i San Ignacio. Leżą one na wysokości 900 - 1 950 m n.p.m. Region słynie ze słodkich kaw o jasnej kwasowości i nutach czerwonych i żółtych owoców. Najczęściej są to Caturra, Typica i Bourbon.
  • Cutervo znajduje się na wysokości 1600 - 2 100 m n.p.m. To obszar, który niedawno słynął przede wszystkim z uprawy trzciny cukrowej, a teraz coraz więcej farmerów przekwalifikowało się właśnie na kawę. Odmiany, które można tu znaleźć to Catimor, Pache, Bourbon, Typica orazi Pacamara. W profilach smakowych wyczuwalne są nuty wanilii i melasy, a sama kawa ma średnią kwasowość i zbalansowane body.
  • Amazonas to region, w którym przede wszystkim znajduje się najsłynniejsza dżungla na świecie, ale jest tu także siedem różnych prowincji produkujących kawę. Na wysokości 900 - 2 100 m n.p.m. uprawiane są odmiany Caturra, Catimor i Typica o profilach owocowych i słodkich, z nutami suszonych owoców, karmelu i cukierków.
  • San Martin to region zbliżony do Amazonas, jednak położony nieco niżej, na wysokości 900 - 1200 m n.p.m., w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Właśnie ze względu na tę wysokość produkuje się tutaj nieco mniej kawy, która ma nuty czekolady, orzechów i karmelu.

W centralnej części Peru mamy regiony: 

  • Huánuco znajduje się na północny wschód od Limy, na zachodnich obrzeżach Andów, na wysokości 900 - 2 000 m n.p.m. Region ten otoczony jest lasami, wodospadami, jaskiniami oraz różnorodną florą i fauną. Odmiany uprawniane w tym miejscu to Caturra, Catimor i Typica o nutach pomarańczy i karmelu.
  • Pasco to region obejmujący dżunglę amazońską i Andy, przez co produkcja kawy jest dość niska. Kawa stąd ma nuty cytrusowe, kwiatowe i owocowe.
  • Junin leży na południe od Pasco na wysokości 900 - 1800 m n.p.m. W prowincjach Chanchamayo i Satipo uprawia się odmiany Caturra, Catimor i Typica o intensywnej kwasowości, kremowej konsystencji i owocowych, kremowych nutach smakowych. 

Na południu warunki są szczególnie dobre do uprawy kawy organicznej oraz  speciality. Tutaj wyróżniamy regiony:

  • Cuzco ulokowany na wysokości 900 - 2 000 m n.p.m. Trzy główne odmiany to ziaren to Caturra, Typica i Bourbon o dość mocnych nutach czekolady, kremowym body i średniej kwasowości.
  • Ayacucho na wysokości 1600 - 1900 m n.p.m. to jeden z nowszych regionów, o niskiej produktywności. Farmy zwykle koncentrują się w El Mar i Huanta, a jeśli chodzi o odmiany to znajdziemy tu Caturra i Typica o smaku czekolady, płatków śniadaniowych, czarnych owoców i karmelków.
  • Puno znajduje się na południowo-wschodnim krańcu kraju, graniczy z Boliwią i rozciąga się na wysokości 900 - 1800 m n.p.m. Odmiany Caturra, Typica i Bourbon z tego rejonu słyną z wysokiej jakości, jednak ich plony zazwyczaj nie są zbyt duże.

Jeśli chodzi o podział całej krajowej produkcji to Północ odpowiada za 43%, Centrum za 34%, a Południe za 23%.

Odmiany kawy 

Peruwiańska kawa to przede wszystkim Arabica, z czego 70% to odmiana Typica, 20% to Carurra, a pozostałe 10% przypada na inne odmiany. O odmianach występujących w poszczególnych regionach już wspomniałam, więc pora tylko na podsumowanie.

W Peru uprawia się następujące odmiany:

  • Caturra
  • Catimor
  • Catui
  • Mundo Novo
  • Typica
  • Burbon
  • Pache
  • Pacamara 

Zbiory rozpoczynają się w czerwcu i trwają do września.

Głównym zagrożeniem dla produkcji i handlu kawą w Peru jest globalne ocieplenie. Peru znajduje się w pierwszej trójce krajów, które prawdopodobnie najbardziej ucierpią z powodu zmian klimatycznych. A tej już mają wpływ na produkcję kawy. 

Przykładowo: są okresy, kiedy nie powinno padać, ale jednak pojawiają się opady, a deszcz wpływa na czas żniw. Zmiany we wzorcach opadów zmieniają cykl produkcji kawy. Nieprzewidywalne opady deszczu przyspieszają proces kwitnienia, zaburzając etapy dojrzewania.

Jeśli jeszcze nie próbowaliście kawy z Peru, to pora to nadrobić!

Źródła, do których warto zajrzeć:
https://perfectdailygrind.com/2019/11/a-guide-to-perus-coffee-producing-regional-profiles/ 
https://enjoyjava.com/peruvian-coffee/  
https://crazycoffeecrave.com/peruvian-coffee/