Kiper herbaciany to bardzo niszowa profesja, ale wysoko ceniona w świecie plantatorów i producentów herbaty. Czym zajmuje się kiper herbaciany i na czym dokładnie polega jego praca? Kto może zostać degustatorem herbaty i jakich słów warto się nauczyć, by umiejętnie opisywać herbaciane napary?

Kiper herbaciany - kto to jest?

Nazwa “kiper” pochodzi z języką niemieckiego (küper), gdzie oznacza osobę zajmującą się piwnicą z winami. W języku polskim słowa “kiper” używa się w odniesieniu do osób, które zawodowo zajmują się degustowaniem jedzenia i napojów - kosztują, wąchają, oglądają, dotykają. Najczęściej kiperami określa się osoby pracujące z alkoholem, szczególnie z winami, ale jest również grupa kiperów herbacianych, których zadaniem jest ocena herbaty.

Kiperzy herbaciani pracują przede wszystkim na plantacjach i w firmach skupujących susz herbaciany, by następnie sprzedawać go pod własną marką. Zadaniem takiego degustatora herbaty jest ocena jakości suszu, jego smaku, aromatu, koloru itp. Dobry kiper herbaciany potrafi określić nie tylko z jaką herbatą ma do czynienia, ale także kiedy i gdzie nastąpił zbiór liści.

Kto może zostać kiperem herbacianym?

Choć praca wydaje się lekka i przyjemna, nie każdy może zostać kiperem. Przede wszystkim ważna jest trudna do zmierzenia umiejętność wyczuwania smaków i zapachów. Tutaj podobnie, jak przy produkcji perfum czy wina, szuka się osób o wyjątkowo rozwiniętych zmysłach powonienia i smaku. Nieodzowna jest oczywiście także pasja do herbaty.

Nie jest konieczne, ale zdecydowanie ułatwi pracę wykształcenie dające wiedzę na temat przyrody, a szczególnie reakcji chemicznych, które zachodzą w liściach pod wpływem zabiegów, którym są poddawane po zerwaniu. Aby znaleźć pracę w firmie zajmującej się produkcją herbaty, należy jednak ukończyć solidny kurs kipera. Takie szkolenia trwają kilka lat, ale dają gwarancję wiedzy, obycia z herbatami i umiejętności pracy z nimi.  

Na czym polega praca kipera herbaty?

Zależnie od tego, gdzie pracuje, kiper herbaciany bada jakość herbaty z plantacji na jej potrzeby lub by zdecydować o zakupie dla firmy skupującej susz. W każdym z tych przypadków najważniejsze zadanie, które stoi przed kiperem, jest podobne - parzy herbatę i ją kosztuje. Nie jest to oczywiście takie proste.

Aby móc porównać kilka próbek, musi mieć dobrej jakości świeżą wodę i każdą z nich potraktować w identyczny sposób - od zalania wodą o odpowiedniej temperaturze i w określonej proporcji, po czas parzenia. Kiper obserwuje liście już w trakcie zaparzania - to, w jaki sposób się rozwijają, może już nieść ze sobą ważne informacje. 

Po przelaniu naparu do filiżanki, kiper oceania kolor naparu i jego aromat. Następnie bierze łyk i energicznie miesza płyn w ustach, by pobudzić wszystkie kubki smakowe i dokładnie poczuć smak herbaty. Następnie wypluwa herbatę. To najbardziej rozczarowujący moment degustacji herbaty dla wszystkich jej amatorów. 

Niektórzy kiperzy zajmują się także mieszaniem herbat - zarówno tego samego rodzaju, np. do mieszanek typu english breakfast, jak i łączeniem ich z płatkami kwiatów czy owocami. Praca kipera może wiązać się z częstymi pobytami na plantacjach herbaty. 

Słowniczek kipera herbacianego

Język angielski jest najłatwiejszym w międzynarodowej komunikacji, nic więc dziwnego, że kiperzy wypracowali własny słownik na określanie właściwości herbaty bazując właśnie na tym języku. Jakimi słowami posługują się kiperzy herbaty?

Określenia pozytywne

  • bright - odnosi się do naparu jasnego, świetlistego, z połyskiem,

  • brisk - energetyczny, pobudzający, odżywczy smak; zazwyczaj oznacza perfekcyjnie przetworzone liście

  • colory - napar o pełnej, nasyconej barwie,

  • flavory - napar o wyrazistym, pełnym smaku,

  • grainy - dotyczy najdrobniejszych odpadów po produkcji wysokiej jakości herbat; grainy, czyli ziarniste - są te mieszanki, które zostały dobrze spreparowane,

  • malty - specyficzny posmak słodu, który jest charakterystyczny dla niektórych dobrych herbat,

  • mellow - pełny, dojrzały smak naparu, 

  • point - susz składający się z idealnych liści,

  • smooth - delikatny, gładki, przyjemny i pełny smak,

  • tip - charakterystyczne, złote lub srebrne nitki w suszu; są najdelikatniejszą, końcową częścią młodych pączków,

  • wiry - odnosi się do mocno zwiniętych, silnie zrolowanych liści.

Określenia neutralne

  • body - określenia używa się w kontekście mocy herbaty; ta z silnym body jest intensywna, mocna,

  • bold - oznacza susz zawierający duże fragmenty liści,

  • choppy - liście po zebraniu poddano maszynowemu łamaniu lub cięciu,

  • even - susz składający się z kawałków liści o zbliżonych wymiarach,

  • flaky - podczas gdy jedne liście zwija się w kulki, inne suszy się niemal na płasko, by przypominały płatki,

  • irregular - mieszanka składająca się z liści o różnej wielkości,

  • ragged - nierówne, postrzępione kawałki liści, które są widoczne po przygotowaniu naparu.

Określenia negatywne

  • brassy - napar o cierpkim, metalicznym smaku,

  • coarse - jako chropowaty nazywany jest smak, który odznacza się sporą mocą, ale kiepską jakością,

  • dull - napar kiepskiej jakości, pozbawiony świetlistego połysku, matowy,

  • flat - niekoniecznie kiepskiej jakości, ale źle przetrzymywaną - kiper nazwie tak herbatę zwietrzałą czy przesiąkniętą wilgocią,

  • gray - szare liście mogą powstać na skutek zbyt intensywnego cięcia lub zbyt długiego przesiewania,

  • greenish - zbyt jasny odcień zieleni liści; w przypadku czarnych herbat może oznaczać niedostateczną fermentację, w przypadku zielonych - zbyt słabe zwinięcie liścia, które nie spowodowało odpowiedniego naruszenia jego struktury,

  • harsh - napar o niskiej mocy, który jednocześnie jest cierpki, gorzki, ostry,

  • plain - jałowy, bezbarwny smak i aromat,

  • pungent - ostry, pikantny, gryzący smak, za to bez goryczy,

  • tainted - niepożądany smak lub aromat, będący wynikiem skażenia chemikaliami na plantacji, przechowywaniem w złych warunkach, blisko innych źródeł zapachu, zanieczyszczeniem innymi substancjami,

  • thin - kiepskiej jakości, słaba herbata; najczęściej przyczyną jest zła obróbka liści.