Brazylia to jeden z największych producentów kawy na świecie, którego udział w rynku sięga nawet 35%. Nic dziwnego, skoro każdego roku wytwarza się tu około 35 milionów worków ziaren kawowca!

Legenda głosi, że pierwszy krzew kawowca przywiózł do Brazylii pułkownik Francisco de Melo Palheta w 1727 roku. Musiał użyć swojego uroku osobistego i oczarować żonę gubernatora z Portugalii, która ukryła sadzonkę w bukiecie kwiatów. Wcześniej bowiem Gujana Francuska nie była skora do podzielania się swoimi plonami.

Z biegiem czasu kawa stawała się coraz popularniejsza i popyt nią rósł. Niestety, spowodowało to wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą, którą „kupowano” z Afryki. Około roku 1850 na plantacjach w Brazylii pracowało 1,5 mln niewolników!  

Dopiero 1888 roku kraj zniósł niewolnictwo i sytuacja zaczęła powoli wracać do normy. Skończyły się czasy taniej siły roboczej, ale nie wypłynęło to na zmniejszenie rocznej produkcji kawy. 

Szacuje się, że obecnie w Brazylii działa ok. 220 000 plantacji, rozsianych po 27 000 km w całym kraju. Aż 80% zbiorów to Arabika różnych odmian.

Regiony kawowe w Brazylii

Brazylia jest podzielona na 26 stanów i 1 dystrykt federalny, z których połowa (13) ma na swoim obszarze plantacje kawy lub gospodarstwa rolne. 

Kawę uprawia się głównie w południowo-wschodnich częściach stanów Minas Gerais, São Paulo i Paraná.

São Paulo

Najbardziej znanym regionem jest São Paulo (Alta Mogiana, Média Mogiana, Marília e Garça, Ourinhos e Avaré, Região de Pinhal. To także region o największym obszarze produkcyjnym. 

Najlepsza kawa z tego regionu pochodzi z obszaru Alta Mogiana, położonego w północno-wschodniej części stanu. Wszystko ze względu na dużą wysokość nad poziomem morza (od 900 do 1100 metrów), sprzyjający mikroklimat i doświadczenie w produkcji kawy speciality. Większość gospodarstw w tym regionie jest małe, rodzinne plantacje.

Minas Gerais 

Kolejny region to Minas Gerais (Sul de Minas, Mantiqueira de Minas, Chapada de Minas, Matas de Minas, Norte e Noroeste de Minas, Cerrado Mineiro, Campo das Vertentes).  

Minas Gerais jest zdecydowanie najważniejszym regionem Brazylii jeśli chodzi o produkcję kawy, ponieważ prawie połowa całej produkcji kawy pochodzi właśnie stąd. Bogate gleby i wyższe wzniesienia w tym regionie sprawiają, że jest to idealne miejsce do uprawy najsłynniejszych kaw w kraju. 

Cerrado de Minas ma większe wzniesienia (od 800 do 1300 m n.p.m.), wilgotne lata i łagodne,  suche zimy, co umożliwia produkcję wysokiej jakości kaw speciality. Uprawiane tutaj kawy są bardziej kwasowe i zazwyczaj wypadają w połowie skali jeśli chodzi o słodycz i body.

Chapada de Minas to obszar gdzie doliny przecinają górski krajobraz. Charakteryzuje się produkcją zmechanizowaną.  

Matas de Minas to obszar głownie małych gospodarstw. Temperatury są ciepłe, panuje wilgoć, w uprawiane tutaj odmiany są często słodkie, z nutami czekolady lub karmelu.

Aż 30% krajowej produkcji pochodzi z Sul de Minas. Profil profil smakowy większości uprawianych tu kaw składa się z bardziej owocowego aromatu z nutą cytrusów w smaku i pełnego body.

Espίrito Santo

Espίrito Santo (Montanhas do Espίrito Santo, Conilon Capixaba) to drugi do wielkości region kawowy w Brazylii, a przy okazji największy producent kawy Robusta.  

Nie oznacza to jednak, że nie uprawia się tu żadnej kawy speciality – tę znaleźć można na wyżynach Montanhas do Espírito Santo. Łagodny klimat i położenie od 700 do 1000 m n.p.m. pozwalają na uprawę tego rodzaju odmian, które w smaku są bardzo owocowe i mocno kwasowe.

Bahia 

W skład regionu Bahia wchodzą: Planalto Baiano, Oeste da Bahia, Atlantico Baiano. To stosunkowo nowy obszar, ponieważ kawowca uprawia się tu dopiero od lat 70. Jednak jest już popularny ze względu na wykorzystanie wysokiej jakości sadzonek i nowoczesnych technik uprawy.

Ze względu na wyższą wysokość upraw, deszczowe zimy i suche lato, kawa z tego regionu jest nieco słodsza. 

Paraná 

Paraná to region, w którym uprawia się jedynie Arabikę. Plantacje charakteryzują się gęstymi uprawami i wysoką wydajnością.  

Rondônia

Region ten jest przeznaczony wyłącznie do uprawy kawy Robusta. Ma klimat tropikalny, z wysokimi temperaturami i niskimi wysokościami.

Rio de Janeiro

Rio de Janeiiro (Noroeste/Norte do Rio de Janeiro, Serrana do Rio de Janeiro,  Sul do Rio de Janeiro to najbardziej zróżnicowany region uprawy kawowca w Brazylii. Kawy z tych okolic znane są z intensywnego aromatu, lekkiej kwasowości i słodkiego smaku.

BSCA wyróżnia jeszcze 7 mniejszych regionów: Ceará, Goiás, Pernambuco, Distrito Federal, Espírito Santo / Minas Gerais, Acre oraz Mato Grosso. 

Źródło: BSCA

Pełną mapę regionów kawowych w Brazylii znajdziecie na stronie Brazil Specialty Coffee Association (BSCA) – KLIK

Jakie odmiany kawy spotykamy w Brazylii?

Najpopularniejsze odmiany występujące w Brazylii to Bourbon, Catuaí, Acaiá i Mundo Novo, a także ich pododmiany – Yellow i Red Bourbon, Yellow i Red Catuaí, Topázio i inne.

Podział na konkretne odmiany uprawiane w konkretnych regionach przeprowadził Brazil Specialty Coffee Association (BSCA) oraz Coffee Research Consortium:

  • Acaiá – region Sãn Paolo. To odmiana pochodząca z odmiany Mundo Novo, która pojawiła się w Brazylii w 1977 roku. Jej nazwa w języku tupi-guarani oznacza „owoc z dużymi ziarnami”, co jest bardzo dobrą charakterystyką tej odmiany. Drzewka osiągają wysokość ponad 4 metrów, a zbiór owoców następuje we wrześniu i październiku oraz od kwietnia do lipca. 

  • Arara – to naturalna krzyżówka odmian Obatã i Yellow Catuai, odkryta w 1988 roku w regionie Parana przez agronoma Francisko Barbosa Limę. 

  • Red Bourbon – ta odmiana dotarła do Brazylii w 19859 roku i jest charakterystyczna dla regionu Sãn Paolo.

  • Yellow Bourbon – to z kolei krzyżówka odmiany Red Bourbon i Yellow Botucatu. Jego zbiory są zazwyczaj o 32-45% wyższe niż odmiany Red Bourbon, ale z kolei o 30-50% niższe nić Red Catuai, Yellow Catuai i Mundo Novo.

  • Catigua – to z kolei skrzyżowanie Yellow Catuai i Timor Hybrid, które powstało w 1980 roku. Nazwa pochodzi od oryginalnej nazwy miasta Patrocínioi, w stanie Minas Gerais.

  • Red Catuai – charakterstyczny dla regionu Patrocinio Paulista, Alta Mogiana. To krzyżówka odmian Yellow Caturra i Mundo Novo, powstała w 1972 roku. Jej nazwa w języku tupi-guarani oznacza „bardzo dobra”.

  • Yellow Catuai – to także krzyżówka odmian Yellow Caturra i Mundo Novo o nieco niższych drzewkach niż odmiana czerwona.

  • Catucai – krzyżówka Icatu oraz Catuai, uprawiana w regionie Norte de Minas. Wyróżnia się wysoką wytrzymałością, odpornością na rdzę liści, dynamicznym wzrostem oraz wysoką produktywnością. Została stworzona w 1988 roku w Brazilian Coffee Institute (IBC).

  • Red, Yellow Caturra – charakterystyczna dla regionu Serra do Caparaó. Odmiana Caturra została odkryta w Brazylii w 1935 r. jako dającą większe plony mutacją odmiany Bourbon. To mieszkanka odmian Red Bourbon I Red Caturra.

  • Red Icatu – to hybryda Robusty z odmianą Red Bourbon, stworzona w brazylijskim laboratorium w 1950 roku. Icatu wyróżnia się większą odpornością na rdzę liści, dużą wydajnością i wysoką jakością.

  • Yellow Icatu – powstała z połączenia odmian Red Icatu, Yellow Bourbon oraz Yellow Mundo Novo. Podobnie jak Red Icatu jest odporna na rdzę liści i bardzo wydajna.

  • Mundo Novo – najczęściej uprawiona w regionie Sãn Paolo, to mieszanka odmian Sumatra oraz Red Bourbon. Pierwsze zbiory datowane są na lata 1943-52. Nowe produkty zostały opublikowane przez IAC w Brazylii od 1977 r.

  • Red Obatã – to stworzona w Portugalii mieszanka Villa Sarchi oraz Portugal Timor Hybrid, uprawiana w brazylijskich regionach Campinas oraz Alta Mogiana.

  • Yellow Obatã – powstała z eksperymentalnego skrzyżowania odmiany Red Obatã oraz Yellow Catuai. Obecnie najczęściej można ją spotkać w regionie Sãn Paolo i Minas Gerais.

  • Oeiras – charakterystyczna dla regionu Cerrao Mineiro krzyżówka Red Caturra oraz Timor Hybrid.

  • Topazio – to odmiana powstała w 1960 roku z Mundo Novo oraz Yellow Catuai, uprawiana w regionie Minas Gerais, gdzie czuje się dobrze na większych wysokościach.

W zależności od roku, Brazylia wytwarza od 25 do 35% światowej produkcji kawy. Największymi międzynarodowymi nabywcami brazylijskiej kawy są Belgia, Japonia, Włochy, Stany Zjednoczone i Niemcy. Oczywiście kawy z Brazylii znajdziecie także i u nas.  

Na koniec warto też zaznaczyć, że Brazylia jest nie tylko największym eksporterem kawy, ale także jednym z krajów, w którym kawy pija się najwięcej. Czy można się temu dziwić?